Ipinaliwanag ni Attorney Jimbo Maristella sa isinagawang pagpupulong kahapon Pebrero 7,2025 sa mga mamamahayag ang nilalaman ng Annual Audit Report mula sa Commission on Audit,
Ayon sa annual audit report P120-milyong proyektong pangkontrol ng baha sa Barangay San Pedro ang nananatiling hindi pa tapos hanggang Disyembre 31, 2023, dahil sa mahinang pagpapatupad ng Pamahalaang Lungsod ng Puerto Princesa (CGPP), salungat sa Seksyon 7.1 ng Revised Implementing Rules and Regulations (RIRR) ng Republic Act No. 9184.
Ayon sa 2023 Annual Audit Observation Memorandum (AOM), ang proyekto, na sinimulan noong Enero 15, 2021, ay nakatakdang matapos noong Hulyo 8, 2022. Gayunpaman, umabot lamang ito sa 34.63% na pagkakakumpleto pagsapit ng katapusan ng 2023. Noong Mayo 31, 2024, bahagyang tumaas ang progreso sa 36.12%, na nagdulot ng pangamba sa patuloy na pagkaantala nito.
Mga Dahilan ng Pagkaantala
Natukoy ng audit ang iba’t ibang salik na nagdulot ng mabagal na pag-usad ng proyekto:
1. Kakulangan sa Manggagawa Dahil sa Pandemya – Ayon sa inhinyero ng proyekto, ang pandemya ng COVID-19 ang pangunahing dahilan ng mabagal na pagsisimula noong 2021. Gayunpaman, iginiit ng mga auditor na dapat isinama na ito sa pagpaplano ng proyekto.
2. Isyu sa Lokasyon – Naantala ang proyekto dahil sa hindi pa naililipat na mga poste ng kuryente at mga alitan sa road right-of-way, partikular sa lugar ng itinakdang outfall. Ang pagtutol ng mga residente sa paglalagay ng culverts ay lalong nagpabagal sa konstruksyon.
3. Kakulangan sa Mga Permit – Nabigo ang lungsod na makakuha ng Certificate of Non-Coverage (CNC) mula sa Department of Environment and Natural Resources (DENR) bago simulan ang konstruksyon, na nagdulot ng pangamba ukol sa pagsunod sa mga regulasyon sa kapaligiran at posibleng legal na problema.
Sa kabila ng mga hadlang na ito, gumastos na ang lungsod ng P98.78 milyon para sa proyekto, na nagdulot ng pagdududa sa maayos na paggamit ng pampublikong pondo.
Di-Pagkakatugma sa Accounting ng mga Istruktura
Bukod sa proyektong flood control nakita rin ng audit ang mga di-pagkakatugma sa Construction in Progress (CIP) Ledger Card (CIP-LC) na umabot sa P152.08 milyon sa iba’t ibang proyektong pang-imprastraktura. May ilang proyekto na may mataas na porsyento ng ginastos na pondo kumpara sa aktwal na pisikal na progreso, na may pagkakaiba mula 0.82% hanggang 75.60%.
Ang Langogan Road Project sa Barangay Langogan ay may nakatalagang badyet na P31.25 milyon ngunit nasa 22.97% lamang ang natapos noong Disyembre 2023.
Ang Flood Control Project sa Barangay San Pedro ay may 82.32% na ginastos na pondo, ngunit nasa 34.63% lamang ang pisikal na pagkakakumpleto – isang 47.69% na di-pagkakatugma.
Ang mga di-pagkakatugmang ito ay nagpapakita ng kakulangan sa transparency at accountability sa pagpapatupad ng mga proyekto.
67 Naantalang Proyektong Pang-imprastraktura, P1.3B Pondong Pangkaunlaran Hindi Nagamit
Binatikos din ng audit ang hindi pagpapatupad ng 67 sa 155 proyektong pang-imprastraktura na nagkakahalaga ng P1.3 bilyon, na pinondohan sa ilalim ng 20% Development Fund mula 2017 hanggang 2023. Ang mga pagkaantala ay lumalabag sa Seksyon 287 ng RA No. 7160 at Joint Memorandum Circular (JMC) No. 1 ng 2020, na nag-aatas na ang mga proyekto ay dapat nakaplano nang maayos, nasa tamang oras, at handa para sa implementasyon.
Samantala ilan sa mga proyektong naghihintay pa ng implementasyon:
Paggawa ng mga Bangketa (Barangay Masipag) – P5.5 milyon
Paggawa ng Pasilidad para sa Basura ng Ospital (Barangay Sta. Lourdes) – Naghihintay pa ng pag-apruba
Pagsemento ng Access Road papunta sa Kalikasan Site – P10.84 milyon, naghihintay ng Program of Works (POW) update
Kawalan ng Kinakailangang Building Permits
Bukod sa mga pagkaantala, 31 na proyektong pang-imprastraktura ang isinagawa nang walang kaukulang building permits, na lumalabag sa RA No. 6541 (National Building Code of the Philippines).
Kasama rito ang bagong City Health Medical Complex – P89.79 milyon
Pagtatapos ng Sports Complex Indoor Court – P9.57 milyon
Paggawa ng Engineering at Architecture Building – P23.57 milyon
Ang kawalan ng permit ay nagdudulot ng pangamba sa integridad ng istruktura, kaligtasan ng publiko, at pagsunod sa batas, dahil hindi ito dumaan sa tamang pagsusuri ng mga ahensyang may awtoridad.
Dahil sa patuloy na pagkaantala, di-pagkakatugma sa accounting, at kakulangan sa mga permit, lumakas ang panawagan ng mga residente at lokal na opisyal para sa mas mabilis na pagpapatupad ng mga proyekto. Hinimok din ng mga advocacy groups ang pamahalaang lungsod na pagbutihin ang pagpaplano at tiyakin ang transparency sa paggastos ng pondo.
Bagaman iginiit ng CGPP na gumagawa na sila ng hakbang upang maresolba ang mga problema, patuloy pa ring napagkakaitan ng mahahalagang imprastraktura ang mga residente ng Barangay San Pedro at iba pang apektadong lugar. Dahil dito, kinakailangan ang agarang aksyon, pananagutan, at mas mahusay na pamamahala sa mga proyekto sa Puerto Princesa City.
Samantala, si Attorney Jimbo Maristella ay tatakbong Vice Mayor ng lungsod, nilinaw niyang hindi ito pamumulitika. Wala siyang planong magsampa ng kaso, ngunit handa siyang tumulong kung may magsasampa ng legal na aksyon.
Dahil dito, kinakailangan ang agarang aksyon, pananagutan, at mas mahusay na pamamahala sa mga proyekto ng Puerto Princesa City.